Podczas wizyty na Minorce można spotkać język, którego nigdy wcześniej nie słyszałeś: kataloński. Chociaż Minorka technicznie należy do Hiszpanii, jej tradycje, kultura i język różnią się bardzo od tradycji kontynentu. Rozkwit i rozwój tego języka był projektem życiowym jednej z najbardziej znanych postaci na Minorce: Francesc de Borja Moll i Casasnovas.
Przełomowy językoznawca
Francesc de Borja Moll i Casasnovas urodził się w Ciutadella, drugim co do wielkości mieście na Minorce, w 1903 roku. Borja Moll rozpoczął formalną edukację w Seminarium Duchownym w Ciutadella, studiując łacinę i nauki humanistyczne – przedmioty, które były nauczane w kastylijskim hiszpańskim, dominującym języku miasto w tym czasie. Jednak wkład Borji Moll w językoznawstwo miał pochodzić nie po kastylijsku, ale w języku ojczystym Balearów: kataloński.
Przybycie Antoni Marii Alcover do seminarium w Ciutadella było punktem zwrotnym w rozwijającej się karierze Borji Moll. Alcover odwiedził Menorkę z zamiarem dowiedzenia się więcej o dialektach wyspy w celu uzupełnienia swojej książki Katalońsko-Walencki-Baleary. Borja Moll został uczniem Alcover i ostatecznie został współautorem Diccionari Català-Valencià-Balear. Słownik był wyczerpującym zapisem języka i etymologii katalońskiej, obejmującym prawie 10 000 stron z ponad 160 000 pozycji.
Jednak wkład Borji Moll w język kataloński nie zakończył się wraz z publikacją słownika. Borja Moll poświęcił swoje życie na naukę i rozwój języka ojczystego Menorca. W ciągu swojej długiej kariery Borja Moll opublikował takie tytuły, jak katalońska gramatyka historyczna, ortografia Mallorcan i język dwóch wysp. W 1971 roku otrzymał nagrodę Honorową listów katalońskich.
Język kataloński
Chociaż Minorka i Baleary są częścią Hiszpanii, dominującym językiem jest kataloński, a nie kastylijski, jak to się mówi na większości kontynentu. Jeśli odwiedzasz Menorcawan z pewnym doświadczeniem w kastylijskim hiszpańskim, nadal powinieneś być w stanie komunikować się, ponieważ większość Menorcan zna oba dialekty. Rzeczywiście, kataloński i kastylijski mają status języków urzędowych.
Kataloński rozwinął się w regionie Katalonii, który składa się z północno-wschodniej Hiszpanii i przyległych części Francji. Uważa się, że ewoluował od wulgarnej łaciny w IX wieku wokół wschodnich gór Pirenejów. Osiągnął szczyt jako dominujący język Aragonii w późnym średniowieczu, aw pewnym momencie był szeroko używany w regionie Morza Śródziemnego. Po 15 wieku, kiedy Aragon został zjednoczony z innymi terytoriami Hiszpanii, język zaczął podupadać i zajął jego miejsce hiszpański kastylijski.
W ciągu historii losy języka katalońskiego rosły i spadały. Został dwukrotnie zakazany, raz w XVIII wieku i ponownie za panowania generała Francisco Franco. Jednak powrót do hiszpańskiej demokracji przywrócił kataloński jako język urzędowy. Dziś, po części dzięki staraniom Francesca de Borji Moll i Casasnovas, kataloński ma około 4 milionów rodzimych użytkowników języka i 5 milionów osób posługujących się drugim językiem.
Odwiedzając Menorca, nie można nie zauważyć śladów wpływów kulturowych pozostawionych przez imperialne reżimy i inwazję na wieki. Język kataloński to tylko jeden z produktów różnorodnej przeszłości Minorki – i część tego, co czyni tę wyspę wyjątkową.
